Thơ Heinrich Heine - Thư gửi Mẹ

Mẹ của Heinrich Heine

=Thơ Sonnet

THƯ GỬI MẸ*

(Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern) 

Con thích sống ngẩng cao đầu, kiêu hãnh

Và đôi khi ngang bướng đến lạ lùng

Ngay cả nhà vua nếu nhìn mặt con

Thì đôi mắt cũng không hề nhìn xuống.

Nhưng mẹ thân yêu, con xin thừa nhận

Rằng tính con dù bướng bỉnh thế nào

Thì khi bên mẹ âu yếm ngọt ngào

Con vẫn tỏ ra vô cùng ngoan ngoãn.

Có phải đấy vì tâm hồn cao thượng

Trí tuệ thanh cao thâm nhập vào con

Như từ trời xanh làm dịu cõi lòng?

Con xấu hổ vì những việc con làm

Trái tim mẹ đã bao lần u ám?

Nhưng thế rồi vẫn tha thứ cho con. 

II

Trong cơn mê, con từ giã mẹ hiền

Để ra đi khắp tận cùng thế giới 

Con khát khao và chỉ mong tìm thấy

Một tình yêu và ôm ấp lấy tình.

Con kiếm tình yêu khắp mọi nẻo đường

Chìa bàn tay ra trước từng cánh cửa

Nhưng tình yêu không một ai cho cả

Mà được trao sự căm ghét lạnh lùng.

Vì tình yêu con nhầm lẫn thường xuyên

Kiếm tình yêu nhưng chẳng tìm thấy nó

Con trở về nhà buồn bã cô đơn.

Thì lúc này mẹ đi đến với con 

Thứ ánh sáng cháy bừng trong mắt mẹ

Là tình yêu mà con vẫn đi tìm. 

_____________

*Mẹ của Heine tên là Peira nhưng tất cả người thân đều gọi bà là Betty, tên khai sinh là Peira van Geldern (1771 – 1859), sau khi lấy chồng là Peira van Geldern Heine. Đây là bài thơ gồm hai bài sonnet có tựa đề là Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern (An meine Mutter, B. Heine, geborne v. Geldern) nhưng chúng tôi đặt theo tên gọi đã quen thuộc là “Thư gửi mẹ” - cũng là một bài thơ rất nổi tiếng ở Việt Nam của Esenin. 

=Sonette

An meine Mutter B. Heine

geborene v. Geldern

I

Ich bin's gewohnt, den Kopf recht hoch zu tragen,

Mein Sinn ist auch ein bißchen starr und zähe;

Wenn selbst der König mir ins Antlitz sähe,

Ich würde nicht die Augen niederschlagen.

Doch, liebe Mutter, offen will ich's sagen:

Wie mächtig auch mein stolzer Mut sich blähe,

In deiner selig süßen, trauten Nähe

Ergreift mich oft ein demutvolles Zagen.

Ist es dein Geist, der heimlich mich bezwinget,

Dein hoher Geist, der alles kühn durchdringet,

Und blitzend sich zum Himmelslichte schwinget?

Quält mich Erinnerung, daß ich verübet

So manche Tat, die dir das Herz betrübet?

Das schöne Herz, das mich so sehr geliebet?

II

Im tollen Wahn hatt ich dich einst verlassen,

Ich wollte gehn die ganze Welt zu Ende,

Und wollte sehn, ob ich die Liebe fände,

Um liebevoll die Liebe zu umfassen.

Die Liebe suchte ich auf allen Gassen,

Vor jeder Türe streckt ich aus die Hände,

Und bettelte um g'ringe Liebesspende -

Doch lachend gab man mir nur kaltes Hassen.

Und immer irrte ich nach Liebe, immer

Nach Liebe, doch die Liebe fand ich nimmer,

Und kehrte um nach Hause, krank und trübe.

Doch da bist du entgegen mir gekommen,

Und ach! was da in deinem Aug' geschwommen,

Das war die süße, langgesuchte Liebe.

ÁNH TRĂNG

Ánh trăng soi sóng sánh

Trên sóng biển rì rào

Trăng trên trời yên lặng

Và sáng tỏ biết bao.

Em cũng vậy, lặng yên

Đi trên đường sáng tỏ

Nhưng bóng em rung lên

Trong tim này run rẩy.

Wie des Mondes Abbild zittert

Wie des Mondes Abbild zittert

In den wilden Meereswogen,

Und er selber still und sicher

Wandelt an dem Himmelsbogen:

Also wandelst du, Geliebte,

Still und sicher, und es zittert

Nur dein Abbild mir im Herzen,

Weil mein eignes Herz erschüttert.

DÙ EM Ở ĐÂU

Dù em ở đâu thì anh vẫn thế

Ở khắp nơi, anh vẫn gặp hàng ngày

Em càng muốn xa anh, càng khó dễ 

Anh lại càng yêu em đến mê say.

Cơn giận của em làm anh dễ chịu

Trước mặt em anh luống cuống, ngại ngùng.

Nếu em muốn cho anh thôi quấy nhiễu 

Hãy nhớ rằng em cần phải yêu anh.

Überall, wo du auch wandelst

Überall, wo du auch wandelst,

Schaust du mich zu allen Stunden,

Und je mehr du mich mißhandelst,

Treuer bleib ich dir verbunden.

Denn mich fesselt holde Bosheit,

Wie mich Güte stets vertrieben;

Willst du sicher meiner los sein,

Mußt du dich in mich verlieben.

NHỮNG BÔNG HOA VƯƠN MÌNH

Những bông hoa vươn mình

Phía ánh mặt trời hướng đến

Và sông gửi từng con sóng

Về phía biển xanh.

Còn tôi, những bài ca của mình

Tôi đem gửi cho người tôi yêu mến

Cả nước mắt, cả những lời đau đớn

Bài ca ơi, hãy mang đến cho nàng.

Es schauen die Blumen alle

Es schauen die Blumen alle

Zur leuchtenden Sonne hinauf;

Es nehmen die Ströme alle

Zum leuchtenden Meere den Lauf.

Es flattern die Lieder alle

Zu meinem leuchtenden Lieb;

Nehmt mit meine Tränen und Seufzer,

Ihr Lieder, wehmütig und trüb!

ÔNG ĐỨNG ĐÓ NHƯ MỘT THÂN CÂY VỮNG 

Ông đứng đó như một thân cây vững
Trong lạnh lùng, trong nóng bỏng, gió sương
Những ngón chân của người trong đất cứng
Còn những cánh tay về phía trời xanh.

Bagiratha từng khổ đau như vậy
Và thần Brama đã giúp đỡ cho ông
Ngài đã biến nước mắt thành dòng chảy
Và sông Hằng đổ xuống tự trời xanh. 

Nhưng còn tôi yêu em trong vô vọng
Mà em thì không một chút xót thương
Từ đôi mắt em như bầu trời xanh
Không một giọt nước mắt nào chảy xuống.
____________
*Bagiratha (tiếng Anh: Bhagiratha; tiếng Phạn: भगीरथ,)  – vị vua huyền thoại của Ấn Độ, người đã mang sông Hằng từ bầu trời xuống mặt đất.

Er steht so starr wie ein Baumstamm

Er steht so starr wie ein Baumstamm,
In Hitz’ und Frost und Wind,
Im Boden wurzelt die Fußzeh’,
Die Arme erhoben sind.

So quält sich Bagiratha lange,
Und Brama will enden sein Weh’,
Er läßt den Ganges fließen
Herab von der Himmelshöh’.

Ich aber, Geliebte, vergebens
Martre und quäl’ ich mich ab,
Aus deinen Himmelsaugen
Fließt mir kein Tropfen herab.

NIỀM HẠNH PHÚC BẤT TẬN 

Niềm hạnh phúc bất tận
Anh chờ nó cả ngày
Ánh mắt em láu lỉnh
Say đắm và ngất ngây.

Lời nói thì nghèo khó
Lời nói thì vụng về
Lời vội bay theo gió
Như con bướm ngoài kia.

Nhưng mắt thì vô tận
Nhưng mắt thì vô cùng
Ngực em như trời xanh
Có bao vì sao sáng. 

Vier und zwanzig Stunden soll ich

Vier und zwanzig Stunden soll ich
Warten auf das höchste Glück,
Das mir blinzelnd süß verkündet,
Blinzelnd süß der Seitenblick.

O! die Sprache ist so dürftig,
Und das Wort ein plumpes Ding;
Wird es ausgesprochen, flattert
Fort der schöne Schmetterling.

Doch der Blick, der ist unendlich,
Und er macht unendlich weit
Deine Brust, wie einen Himmel
Voll gestirnter Seligkeit.

CHẲNG CÓ MỘT NỤ HÔN 

Chẳng có một nụ hôn
Của tình trong nhiều tháng
Môi của tôi khô cứng
Tôi cô đơn, tôi buồn. 

Dường như cảm thấy gần
Người yêu trong hơi thở
Bỗng nhiên không còn nữa
Hạnh phúc vút qua nhanh.

Nicht mahl einen einz’gen Kuß 

Nicht mahl einen einz’gen Kuß,
Nach so monatlangem Lieben!
Und so bin ich Allerärmster
Trocknen Mundes stehn geblieben.

Einmahl kam das Glück mir nah –
Schon konnt ich den Athem spüren –
Doch es flog vorüber – ohne
Mir die Lippen zu berühren.


EMMA ƠI, HÃY NÓI THẬT VỚI ANH 

Emma ơi, hãy nói thật với anh
Có phải vì yêu mà anh dại dột?
Hay là bản thân tình yêu điên cuồng
Chính là hậu quả của điều ngu ngốc?

Emma ơi, nỗi khổ hành hạ anh
Ngoài mối tình của anh đồ sộ đó
Ngoài tình yêu điên cuồng, anh còn khổ
Vì đã rơi vào tình thế lưỡng nan.

Emma, sage mir die Wahrheit

Emma, sage mir die Wahrheit: 
Ward ich närrisch durch die Liebe? 
Oder ist die Liebe selber 
Nur die Folge meiner Narrheit? 

Ach! mich quälet, teure Emma, 
Außer meiner tollen Liebe, 
Außer meiner Liebestollheit, 
Obendrein noch dies Dilemma.


SỐNG VỚI EM XUNG KHẮC VÀ CÃI CỌ 

Sống với em, xung khắc và cãi cọ
Muốn bỏ nhà bỏ cửa để lang thang
Nhưng xa em thấy cái chết rất gần
Anh sống mà không còn ra sống nữa. 

Rồi hằng đêm anh đã nằm suy nghĩ:  
Chọn Cái chết hay Địa ngục trần gian - 
Và tin rằng đó là điều khốn khổ
Đã biến anh thành một kẻ điên cuồng. 

Bin ich bei dir, Zank und Not

Bin ich bei dir, Zank und Not! 
Und ich will mich fortbegeben! 
Doch das Leben ist kein Leben 
Fern von dir, es ist der Tod. 

Grübelnd lieg ich in der Nacht, 
Zwischen Tod und Hölle wählend - 
Ach! ich glaube, dieses Elend 
Hat mich schon verrückt gemacht.

TẤT CẢ CUỐI ĐỜI TRỞ NÊN KHỦNG KHIẾP 

Tất cả cuối đời trở nên khủng khiếp
Bóng đêm dài đang đi tới rất mau
Hồn mỏi mệt, ta đưa mắt nhìn nhau
Và rồi thở dài và rồi ngáp vặt.

Em đã già, anh lại càng già hơn
Tuổi thanh xuân đâu còn quay trở lại
Em tê tái, anh lại càng tê tái
Còn mùa đông thì còn lạnh lùng hơn.

Đời là thế, kết cục thật đau buồn
Sau những đam mê, điều gì còn lại
Chỉ những mối lo mà chẳng có tình
Sau cuộc đời, cái chết kia sẽ tới. 

Schon mit ihren schlimmsten Schatten

Schon mit ihren schlimmsten Schatten
Schleicht die böse Nacht heran;
Unsre Seelen, sie ermatten,
Gähnend schauen wir uns an.

Du wirst alt und ich noch älter,
Unser Frühling ist verblüht.
Du wirst kalt und ich noch kälter,
Wie der Winter näher zieht.

Ach, das Ende ist so trübe!
Nach der holden Liebesnot
Kommen Nöten ohne Liebe,
Nach dem Leben kommt der Tod.